ارزش­های متضاد یا رقیب در جهت­های مخالف از مرکز تجلی پیدا می­ کنند، در صورتی که ارزش­های مکمل در مجاور یکدیگر قرار می­گیرند. انگیزه­ های تشکیل دهنده ارزش­ها به گونه ­ای سازماندهی می­یابند که دو محور دو قطبی را به وجود می­آورند. ارتباط موجود بین ارزش­ها و سایر متغیرها (مثل نگرش­ها و رفتارها) نشانگر این ساختار است. اگر متغیری بیشترین ارتباط مثبت با یک ارزش مثل همنوایی داشته باشد، ارتباط این متغیر با سایر ارزش­هایی که در جهت مخالف آن قرار دارد مثل تحریک­طلبی کمتر خواهد بود. مردم ذاتاً در گرایش­های ارزشی و نظام ارزشی خود باهم تفاوت دارند اما ارزش­ها به وسیله همان ساختار انگیزشی مخالف و مجاور سازماندهی می­ شود (شوارتز، ۲۰۰۲).
با توجه به اینکه شوارتز ارزش­ها را به مثابه اهداف در نظر می­گیرد، لذا معتقد است که حصول آن­ها می ­تواند در خدمت منافع فردی یا منافع جمعی باشد؛ بنابراین انواع ارزشی دهگانه در مجموع به دو بعد ارزش­های جمع­گرایانه و ارزش­های فردگرایانه به شیوه زیر تقسیم می­شوند:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

1. 1. ارزش­های جمع­گرایانه شامل: خیرخواهی، جهان­شمول­نگری، سنت­گرایی، امنیت و همنوایی.

1. 1. ارزش­های فردگرایانه شامل: قدرت، خودرهنموددهی، تحریک­طلبی و لذت­گرایی.

ارزش­هایی که در خدمت منافع فردی هستند، نواحی منسجمی را تشکیل می­ دهند که در تضاد با ارزش­هایی که در خدمت منافع جمعی­اند، قرار می­گیرند. دو گونه ارزشی جهان­­شمول­نگری و امنیت نیز در خدمت هر دو دسته بوده و در مرز بین این دو ناحیه قرار می گیرند (فرامرزی، ۱۳۷۹).
۲-۳- حمایت اجتماعی
در سال­های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ به دنبال دیدگاه غالب محیط نگر در روانشناسی که در آن محیط علت اصلی ناراحتی های روانی و فیزیکی محسوب می­شد. یکی از متغیرهای اجتماعی که مورد نظر محققان قرار گرفت حمایت اجتماعی بود. در این زمان امید می­رفت که حمایت به عنوان یک نوشداروی اجتماعی توضیح دهد که چرا عده­ای از مردم در استرس­ها غافلگیر شده در حالی که عده دیگری که به همان اندازه دچار استرس می­شدند، در مقابل آن مقاومت داشتند (عبدی فرد، ۱۳۷۴).
امروزه ما در دنیایی زندگی می­کنیم که ناگزیر از برخورد و ارتباط با دیگران هستیم. آنچه مسلم است آن است که هیچ کس قادر نیست بدون کمک و مساعدت و ارتباط با دیگران، نیازهای خود را برطرف سازد. شک نیست که انسان موجودی اجتماعی است. در حقیقت دشوار است که افراد را از گروه ­های وابسته به آن­ها جدا بدانیم. حمایت اجتماعی شکل بنیادین و اساسی مراوده انسانی است که بین افراد در درون شبکه­ ای از روابط و وقایع زندگی عادی، روزمره و اضطراری مبادله می­ شود (افشاری، ۱۳۸۶). در واقع هر فرد از آغاز زندگی به صورت وابسته­ترین موجود نمایان می­گردد و تمام جنبه­ های زندگی او به حمایت دیگران وابسته است و از کودکی تا بزرگسالی با وجوه مختلف حمایت سروکار دارد.
۲-۳-۱- تعاریف حمایت اجتماعی
در ادبیات تحقیقِ حمایت اجتماعی، مفهوم­سازی حمایت، دامنه وسیعی را در بر می­گیرد و درباره تعاریف حمایت اجتماعی نظرات مختلفی مورد توجه است. بیشتر تعاریف اولیه از حمایت اجتماعی ریشه در درک افراد از محبوبیت و مورد توجه و احترام بودنشان دارد. بسیاری از مشکلات در بررسی حمایت اجتماعی ناشی از ابهام در مفهوم حمایت اجتماعی است. اصطلاحات مشابهی چون تشویق، تمجید، پذیرش، جمع آوری اطلاعات و منابع مادی را که جزء عناصر فرایند حمایت اجتماعی محسوب می­گردند، به طور مجزا به عنوان تعریف حمایت اجتماعی به کارگرفته شده ­اند(شه­بخش، ۱۳۸۸).
ساراسون و ساراسون (۱۹۸۹ به نقل از ابراهیمی قوام، ۱۳۷۱)، حمایت اجتماعی را چنین تعریف کرده ­اند: این احساس که دیگران آدم را دوست دارند و برای او ارزش قایلند و آماده­اند تا در صورت لزوم به او کمک کنند و پشتوانه عاطفی او باشند. حمایت اجتماعی به نظر برانول و شوماکر^[۹۹] (۱۹۸۴) تبادل منابع بین حداقل دو فرد است که یکی از آن­ها دریافت کننده آن می­باشد و به منظور افزایش خیر و سعادت فرد دریافت­کننده انجام می­پذیرد.
حمایت اجتماعی به میزان ادراک فرد از محبت و حمایت خانواده، دوستان و اطرافیان نیز اطلاق می­ شود. رایج ترین تعریف حمایت اجتماعی بر در دسترس بودن و کیفیت ارتباط با افرادی که در مواقع مورد نیاز، منابع حمایتی را فراهم می­ کنند، تاکید دارد. منابع حمایتی موجب می­ شود که فرد احساس مراقبت، مورد علاقه بودن، عزت نفس و با ارزش بودن کند و احساس کند که بخشی از شبکه وسیع ارتباطی است (علیپور، ۱۳۷۱).
به نظر کوب (۱۹۷۶ به نقل از کیم^[۱۰۰] و همکاران، ۲۰۰۸) حمایت اجتماعی اطلاعاتی است که شخص را به این باور راهنمایی می­ کند که مورد عشق و علاقه، تایید و ارزش قرار گرفته و متعلق به شبکه­ ای از ارتباطات و وظایف متقابل است. این دو ویژگی تعلق به شبکه ارتباطی و داشتن تعهدات متقابل نسبت به یکدیگر، از عناصر حمایت اجتماعی محسوب می­گردد.
کاپلان^[۱۰۱] (۱۹۹۵ به نقل از تیلور^[۱۰۲] و همکاران ۲۰۰۷ ) حمایت اجتماعی را محصولی از فعالیت های اجتماعی می­داند که از خلال مشارکت در وظایف، دادن چیزهای ضروری، مساعدت شناختی و فراهم آوردن آرامش عاطفی احساس چیرگی شخصی را ارتقا می­بخشد. وکس^[۱۰۳] (۱۹۸۸ به نقل از مالکی^[۱۰۴] و همکاران، ۲۰۰۷) حمایت اجتماعی را فراسازه ای که از چند سازه نظری تشکیل شده است در نظر می­گیرد که عبارتند از:

1. 1. منابع شبکه حمایتی: به عنوان مثال اندازه، ساختار، روابط و ویژگی­های شبکه حمایتی.

1. 1. رفتار حمایتی: به عنوان مثال گوش دادن به درد­ د­ل­ها، تسلی دادن، راهنمایی و نصیحت کردن، معاشرت کردن و کمک کردن در انجام وظایف خانه، پول قرض دادن.

1. 1. ارزیابی ذهنی از حمایت: یعنی ادراک در دسترس بودن حمایت و این احساس و باور که شخص مورد احترام و پشتیبانی واقع شده است.

در اینجا مولفه سوم به عنوان بارزترین جنبه مفهوم حمایت اجتماعی فرض شده است.
محققانی چون ری و الیوت^[۱۰۵] (۲۰۰۶) در بررسی حمایت اجتماعی دو مفهوم از حمایت اجتماعی را مطرح نمودند: ۱٫ دریافت حمایت ۲٫ ادراک حمایت.
منظور از دریافت حمایت، برخورداری از حمایت­های هیجانی آشکار و واقعی مانند کمک و مساعدت عینی از افراد، خانواده و دوستان است که می­توان آن را با اندازه ­گیری تعداد حامیان یا میزان دسترسی و برخورداری از انواع دریافت حمایت تعیین نمود. منظور از حمایت ادراک شده، ادراک فرد از قابلیت، دسترسی و کفایت انواع مختلف حمایت­ها می­باشد و فرد باور دارد که چنین رفتارهای کمک­کننده ای در مواقع نیاز فراهم خواهند شد. اغلب حمایت ادراک شده را معادل اصطلاح رضایتمندی می­دانند.
کان (۱۹۸۵ به نقل از شروت و هرمان، ۲۰۰۶) حمایت را به عنوان یک مبادله بین شخصی که بیانگر محبت، تایید یا کمک عملی است، تعریف می­ کند. بارونز و دوک (۱۹۹۴) حمایت اجتماعی را از جنبه­ های ارتباطی مبنی بر گفتگوی روزمره تعریف می­ کنند. از نظر آن­ها حمایت اجتماعی مجموعه رفتاری است که به شخص شناختی را منتقل می­ کند که دیگران برای او ارزش و احترام قایل هستندکه بخش عمده این شناخت از طریق فرایند گفتگوی روزمره به فرد منتقل می­ شود.
کاترونا و راشل^[۱۰۶] (۱۹۸۷ به نقل از افشاری، ۱۳۸۶) با توجه به اینکه فرد، حمایت کننده باشد یا دریافت کننده حمایت، شش مولفه حمایت اجتماعی را در دو بعد طبقه بندی می­ کنند. یکی بعد حمایت اجتماعی مرتبط با کمک شامل مولفه-های پیوستگی^[۱۰۷]، دلبستگی، راهنمایی، یکپارچگی اجتماعی^[۱۰۸] و دیگری حمایت اجتماعی مرتبط با تحسین شامل مولفه­های احساس تعلق^[۱۰۹] و احساس مورد توجه قرار گرفتن^[۱۱۰] است.
چان^[۱۱۱]، هون^[۱۱۲]، چیین^[۱۱۳] و لوپز^[۱۱۴] (۲۰۰۴ به نقل از حیدری و همکاران، ۱۳۸۷ ) حمایت اجتماعی را به عنوان تعاملات بین فردی اعضای یک شبکه اجتماعی معرفی می­ کنند. این روابط به صورت غیررسمی، دوجانبه و سودمند برای اعضاست که شامل دو بعد ساختاری (جنبه کمی) و عملکردی (جنبه کیفی) است.
در ارزیابی حمایت اجتماعی آنچه از اهمیت برخوردار است میزان حمایت اجتماعی ادراک شده و نه تعداد روابط و گستره شبکه اجتماعی افراد است. ادراک حمایت به این دلیل اهمیت دارد که در واقع آنچه ما را تحت تاثیر قرار می­دهد رویدادهای واقعی زندگی نیست، بلکه برداشت و تفسیری است که ما از وقایع زندگیمان داریم. در واقع آگاهی فرد از وجود افرادی که در هنگام نیاز به او توجه کرده و در دسترس هستند، تعیین کننده تجربه فرد از حمایت است (افشاری، ۱۳۸۶).
در این تحقیق با جمع بندی تعاریف مذکور و جهت تکمیل این تعاریف در ادامه محقق به توضیح کاملی در مورد انواع حمایت اجتماعی می ­پردازد.
۲-۳-۲- انواع حمایت اجتماعی
برای سهولت در مطالعه، حمایت اجتماعی را بر اساس محتوای آن به انواع مختلفی تقسیم شده است که در زیر به برخی از این تقسیم ­بندی­ها اشاره خواهد شد. تمایز بین حمایت اجتماعی با توجه به جنبه­ های ۱) کمیت یا در دسترس بودن ۲) منبع حمایت و ۳) نوع حمایت صورت می­گیرد.
کوهن و ویلز^[۱۱۵] (۱۹۸۵) به چهار نوع حمایت اشاره می­ کنند که عبارتند از:

1. 1. حمایت تاییدی^[۱۱۶]: این حمایت شامل اطلاعاتی است مبنی بر اینکه شخص مورد تایید و ارزش است. این نوع حمایت به حمایت عاطفی، صمیمانه و بیانی باز می­گردد. یکی از مجموعه­های این نوع حمایت، حمایت عاطفی- احساسی است.

1. 1. حمایت اجتماعی اطلاعاتی^[۱۱۷]: عبارتست از دادن اطلاعاتی که فرد از آن برای کنار آمدن با استرس استفاده می­ کند و معمولاً با نشانگرهایی مثل دادن مشاوره، نصیحت، اطلاعات و آموزش در مورد کارها و مشکلات و مسایل مهم زندگی سنجیده می­ شود. در این نوع حمایت فرد در اثر ارتباط با دیگران اطلاعات بیشتری در پیرامون یک موضوع کسب می­ کند و آگاهی او بیشتر می­ شود.

1. 1. حمایت اجتماعی ابزاری^[۱۱۸]: به تهیه و تدارک کمک­های مالی، منابع مادی و خدمات ضروری اطلاق می­گردد. از طریق این حمایت می­توان به حل مشکلات مالی و کاهش اثرات استرس پرداخت. این نوع حمایت را حمایت مادی و ملموس نیز نامیده اند.

1. 1. حمایت اجتماعی تکریم^[۱۱۹](عزتمند): مستقیماً با نشانه­ های احترام گذاشتن به عقاید، نظرات، دادن اعتماد به نفس، تشویق در هنگام انجام کارها و … سنجیده می­ شود و مفهوم آن این است که شخص محترمانه مورد پذیرش دیگران است و به رغم مشکلات و خطاهای شخصی مورد پذیرش دیگران قرار می­گیرد.

باررا و اینلی^[۱۲۰] (۱۹۸۳ به نقل از چو^[۱۲۱] و همکاران، ۲۰۰۸) شش نوع از حمایت اجتماعی را نام برده اند که عبارتند از: هدایت دستوری( مانند فراهم کردن اطلاعات، رهنمود و نصیحت)، تعاملات صمیمی و نزدیک (مانند ابراز صمیمیت، احترام، تمایل فیزیکی، اطمینان و اعتماد)، تعاملات اجتماعی مثبت (مانند صحبت در مورد علایق، انجام فعالیت­های تفریحی، شوخی و جوک گفتن)، کمک­های مادی (مانند پول قرض دادن)، کمک­های عملی (مانند مشارکت در انجام کارها) و نشان دادن واکنش در برابر رفتار فرد.
از طرف دیگر کاسترونا^[۱۲۲] و همکارانش ( ۱۹۹۴، به نقل از راجر^[۱۲۳] و همکاران، ۲۰۰۸) حمایت اجتماعی را به عنوان فرایند مبادله­ای در درون روابط اجتماعی تعریف می­ کنند. آن­ها همچنین انواع حمایت (اطلاعاتی، عملی، عزتمند، عاطفی و شبکه ای) را به دو دسته تقسیم می­ کنند و برای هر دسته کارکردی را تعریف می­ کنند:
۱) حمایت تسهیل کننده کنش: که به فرد در معرض استرس کمک می­ کند تا مساله ای را که موجب پریشانی او شده است را حل یا برطرف کند. حمایت عملی و اطلاعاتی در این طبقه از حمایت قرار می­گیرند.
۲) حمایت تقویت کننده کنش: که دربرگیرنده تلاش برای دلداری و تسلی دادن فرد است، بدون اقدامی مستقیم برای حل مساله ای که موجب استرس برای او شده است. حمایت عاطفی و شبکه ای در این طبقه قرار دارند.
کونوویچ^[۱۲۴] (۱۹۹۹، به نقل از هاشیموتو^[۱۲۵] و همکاران، ۲۰۰۷) حمایت اجتماعی را بر مبنای دو جنبه ساختاری^[۱۲۶] و کارکردی^[۱۲۷] در نظر می­گیرند که با سلامت روانی ارتباط پیدا می­ کند. از نظر وی ساختارهای حمایت اجتماعی به وجود، تعداد و مشخصات روابط اجتماعی (مثل متاهل بودن، داشتن خواهر و برادر، تعداد دوستان، عضویت در گروه ها) دلالت دارند. مفهوم حمایت اجتماعی ساختاری معمولاً به جنبه­ های عینی حمایت و به ارتباطات اجتماعی اصلی و اولیه اشاره دارد ولی کارکردهای حمایت اجتماعی، منابع قابل دسترسی هستند که توسط روابط اجتماعی بدست می آیند. حمایت ابزاری و عاطفی از ابعاد کارکردهای حمایت اجتماعی به حساب می­آیند. حمایت اجتماعی کارکردی همان جنبه کیفی ارتباطات اجتماعی است که شامل کارکردهایی چون فراهم آوردن اطلاعات، محترم شمردن فرد، صمیمیت در ارتباطات، میزان دسترسی به حمایت و زمان دریافت حمایت است (کوهن و ویلز، ۱۹۸۵). در مقایسه دو نوع حمایت کارکردی و ساختاری، حمایت اجتماعی ساختاری دارای اثرات اساسی است و حمایت اجتماعی کارکردی همبستگی بسیار زیادی با شدت اختلالات دارد (برانول و شوماکر ، ۱۹۸۴).
۲-۳-۳- منابع حمایت اجتماعی
اینکه منبع حمایت از کجا سرچشمه می­گیرد از مهمترین مسایلی است که باید به آن پاسخ گفت. جواب به این پرسش پایه گذار نگرشی است که اختلاف اساسی در علت یابی حمایت را بوجود می ­آورد.
عده­ای منابع حمایتی را در درون جامعه و روابط آن جستجو می­ کنند. یعنی به روابط، چگونگی روابط و تعداد روابط فرد با دیگران می­پردازند. البته منظور از دیگران، دیگرانی است که فرد با آن ها دارای کنش و واکنش است و ارتباط آن ها نیز تقریباً پایدار است. این نوع نگرش جنبه جامعه شناختی دارد. در مقابل، عده ای دیگر از محققان ادراک فرد از حمایت را منبع حمایت می­دانند. اعتقاد فرد به اینکه مورد حمایت دیگران قرار دارد، اهمیت دارد. ممکن است فردی در روز تعداد زیادی تماس با دوستان و خویشاوندان خود داشته باشد ولی آنچه که وی از ارتباطات ادراک می­ کند، نفرت باشد. به عبارت دیگر تاثیری که در او به جا می­ماند، احساس تنفر و انزجار است.، ولی اگر فرد احساس کند مورد حمایت است، گرچه ارتباطات وی نیز کم باشد، او احساس آرامش و عزت نفس می­ کند (افشاری، ۱۳۸۶).
میزان مختلف حمایت چه از لحاظ وسعت شبکه های اجتماعی و ارتباطات با دیگران و چه از لحاظ احساس ذهنی دریافت در تفاوت احساس رضایت و کیفیت زندگی افراد موثر است. حمایت بیشتر با احساس ارزشمند بودن، تعلق داشتن به شبکه ای از ارتباطات، مورد احترام و مهم بودن برای دیگران موجب افزایش سلامت جسمی و روانی، شادکامی و طول عمر است (بونگی^[۱۲۸]، ۲۰۰۵).
به عقیده بالبی^[۱۲۹] (۱۹۷۳) خانواده و دوستان از منابع اصلی حمایت اجتماعی محسوب می­شوند. افکار و رفتار غیر انطباقی به خصوص در میان کسانی رواج دارد که از حمایت اجتماعی کمی برخوردار بوده ­اند (ساراسون و ساراسون، ۱۹۹۳ به نقل از خویشتندار، ۱۳۸۵).
شافر^[۱۳۰] و همکاران (۲۰۰۴) نیز تاهل را یکی از بزرگترین و مهمترین منابع تامین حمایت اجتماعی می دانند. افراد متاهل بیشترین حمایت اجتماعی را در زندگی از سوی همسران خود دریافت می­ کنند. ارتباط میان همسران با افراد دیگر متفاوت است. وجود منابع مشترک در زندگی مانند فرزندان، اموال، روابط جنسی، عشق، علاقه و دلبستگی روانی بسیار عمیق، تلاش آن­ها در جهت ایجاد خشنودی در یکدیگر را افزایش می­دهد و این خشنودی در ادراک حمایت دریافتی به خصوص در زمان بحران­ها تاثیرگذار است.
به طور کلی می­توان دو منبع اصلی را برای حمایت اجتماعی در نظر گرفت: