استفاده از تلویزیون به عنوان اثرگذارترین رسانه تبلیغاتی: امروزه همه سازمان‌ها و شرکت‌ها به تبلیغات محصولات خود می‌پردازند، ولی تبلیغی درباره کتاب و سایر منابع اطلاعاتی یا انجام نمی‌شود و آنچه نیز صورت می‌گیرد بسیار ناکافی است؛
ساخت نماهنگ با محوریت کتابخانه، درخواست از خوانندگان برای خواندن اشعاری در زمینه کتاب با محوریت کتاب و کتابخانه و معرفی و تبلیغ کتابخانه‌های عمومی کشور؛
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
و نهایتاً هزاران راه برای افزایش آگاهی و تأمین غذای روح افراد وجود دارد؛ تنها باید خواست و شروع کرد (رحیمی،۱۳۸۹، ص۱۹۶).
در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود که فردی از وجود کتابخانه‌ای که چندین سال در نزدیکی محل سکونت اوست، اطلاعی ندارد و یا اینکه بسیاری از افرادی که عضو کتابخانه می‌باشند، از خدماتی که کتابخانه‌ها ارائه می‌دهند آگاهی ندارند و در نتیجه این ناآگاهی، نتوانند از بسیاری از خدمات کتابخانه استفاده کنند. بنابراین، اطلاع‌رسانی و تبلیغات، باید به صورت جدی برای کاربران کتابخانه و افراد غیر عضو صورت گیرد.
۲ – ۲۰ ویژگیهای کتابداران
۲ – ۲۰ – ۱ ویژگیهای اخلاقی کتابداران
صاحبان هر حرفه‌ای به دو دلیل اساسی ملزم به اعمال اخلاق در حرفه خود می‌باشند: ۱. صاحبان حرفه به دلیل اینکه تأثیرات متقابلی در جامعه و منافع آن دارند نیازمند اخلاق‌اند. ۲. هر حرفه‌ای برای اینکه بتواند دوام یابد، ملزم است پشتیبانی جامعه را در تداوم بقای خود کسب کند و در این راه باید اخلاقی را نشان دهد که جامعه می‌پسندد (مزینانی،۱۳۸۲، ص۲۶۲).
اصول اخلاق کتابداری نوع رفتار یک فرد حرفه‌ای را نسبت به اطلاعات و مواد کتابخانه‌ای تشریح و تلاش می‌کند تا رابطه بین افراد حرفه‌ای و استفاده کنندگان، رابطه افراد حرفه‌ای و متخصص با یکدیگر و نیز رابطه آن‌ها با مواد کتابخانه‌ای را تعیین کند. اگر متخصصان کتابداری و اطلاع‌رسانی بر مفاهیم اخلاقی بنیادی مطرح‌شده در یک موقعیت حرفه‌ای ایستادگی کنند، رسالت‌ها و ارزش‌هایشان می‌تواند تداوم یابد (زندیان، لطیفی و صیامیان،۱۳۸۷، ص۷۲).
کتابخانه را زمانی دانشگاه مردم می‌خوانیم که درهایش را به روی مردم گشوده باشد و به خدمت مردم در آید. کتابدار به منزله گشاینده و باز نگه‌دارنده این درهاست. بنابراین، کتابدار باید از خصوصیات ویژه‌ای برخوردار باشد تا بتواند راه را با موفقیت به پایان برد. داشتن مهارت‌های تخصصی و علمی کتابدار در این راه به تنهایی کافی نیست، بلکه مقدم بر آن، باید از خصوصیات والای انسانی و اخلاقی برخوردار باشد (انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، شاخه خراسان،۱۳۹۳). فراوان مشاهده شده است که بسیاری از افراد، صرفاً به خاطر اینکه فروشنده‌ای خوش‌برخورد می‌باشد، به مغازه او مراجعه می‌کنند. بنابراین، لازم است که کتابدار هم به عنوان شخصی که روزانه با تعداد زیادی از افراد جامعه برخورد دارد، به فضائل اخلاقی آراسته باشد. بسیاری از کاربران ممکن است به خاطر اینکه برخورد مناسبی با آن‌ها صورت نگیرد، نیازهای اطلاعاتی خود را با کتابدار در میان نگذارند و بدون اینکه به اطلاعات مورد نیاز خود دست‌یافته باشند، کتابخانه را ترک نمایند.
حرفه کتابداری به دلیل ماهیت خود که با فرهنگ و حیات معنوی جامعه سر و کار دارد از ویژگیهای اخلاقی غنیتر و پرمحتواتری برخوردار است. به دلیل اینکه کتابدار با سطح گسترده‌تری از جامعه سر و کار دارد که ماهیتاً افرادی نجیب و اصیل و معتقد به ارزش‌های معنوی‌اند؛ بنابراین برای این حرفه، رفتارهای اخلاقی و اجتماعی مدون و جامع تری لازم است. اگر به انواع کتابخانه نظر کنیم، متوجه می‌شویم که کتابخانه‌های عمومی که در قلب اجتماع می‌باشند، باید رفتارها و الگوهای غنی تری را به جامعه ارائه کنند (مزینانی،۱۳۸۲، ص۲۶۲).
طبق پیش‌نویس انجمن کتابداران ایران، اصول اخلاقی را که کتابداران محترم باید در حرفه خود رعایت نمایند به این قراراست:۱. ارائه خدمات بدون هیچ چشمداشتی ۲. عدم بررسی حریم خصوصی کاربران و توجه به اصل دسترسی آزاد به اطلاعات ۳. عدم دخالت دادن علایق و تمایلات شخصی ۴. رعایت قوانین در انجام خدمات اطلاع‌رسانی به کاربران ۵. یادگیری و آموزش توانایی‌های خود به دیگران ۶٫ و حرکت در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران، ۱۳۹۳).
کاظم پور، اشرفی ریزی و طاهری (۱۳۹۰) در پژوهشی که در رابطه با اخلاق حرفه‌ای کتابداران بود، به این نتیجه رسیدند که پنج اصل مهمی که کتابداران به آن توجه دارند به ترتیب از این قرار است: ۱. برقراری ارتباط مثبت با همکاران در داخل و خارج از سازمان ۲. تلاش در شناسایی مسئولیت‌های اجتماعی و حرفه‌ای و پرورش روحیه مسئولیت‌پذیری ۳. احترام به تولیدکنندگان و نیازمندان اطلاعات ۴. احترام به حقوق مراجعان در مورد محرمانه بودن اطلاعات مربوط به آن‌ها. در مقابل، چهار اصل اخلاقی که کمترین میزان توجه را داشته‌اند به ترتیب از کمتر به بیشتر عبارت است از:۱٫ گسترش دیدگاه محققانه در عملکرد و ارزیابی فعالیت‌ها ۲٫ تشخیص اشکالات در تفکر و عملکرد حرفه‌ای و ارائه راهکارهای لازم برای رفع آن‌ها ۳٫ عدم پایبندی به نظرات شخصی در مقابل نظرات و وظایف حرفه‌ای ۴٫ و تلاش در جهت اصلاح و گسترش استانداردها و معیارهای عملکرد حرفه‌ای.
نهایتاً اینکه، کتابدار ضمن رعایت تمامی اصول و قوانین اخلاقی و بدون هیچ تبعیضی نسبت به اقلیت‌ها، گروه‌های قومی، مهاجرین و… باید بارویی گشاده، پذیرای تمامی کاربران کتابخانه بوده تا در رسالت اصلی خویش که همانا دسترس‌پذیری اطلاعات، بدون هیچ‌گونه محدودیت و مانعی می‌باشد، موفق عمل کند.
۲ – ۲۰ – ۲ توانایی‌های علمی کتابداران
زمانی، کتابدار نقش حافظ و نگهبان کتابخانه را بر عهده داشت و تنها وظیفه کتابدار، امانت کتاب به تعداد اندکی از افراد جامعه بوده است. اما در قرن بیستم، این کارکرد کتابدار و کتابخانه با چالش روبرو شد و با اطلاق نام اطلاع‌رسانی در کنار کتابداری، از کتابدار به عنوان یک فرد اطلاع‌رسان، انتظارات بیشتر شد؛ در چندین سال اخیر نیز، نام‌هایی مانند مدیریت اطلاعات، علم اطلاعات و مدیریت دانش، توسط صاحبنظران و مؤسسات فعال در این حرفه، به جای کتابداری پیشنهاد شده است که در این صورت، کتابداران باید توانایی‌های لازم را برای ارائه خدمات مناسب کسب نمایند.
فقط با کسب آخرین اطلاعات و کسب دانش روز است که کتابداران می‌توانند در عصر انفجار اطلاعات، به مدیریت دانش و ارائه خدمات اطلاع‌رسانی به افراد و سازمان‌ها بپردازند. رضوی اصل (۱۳۸۸) در پژوهش خود به این نتیجه رسید که کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان قم نه تنها نسبت به روزآمدسازی اطلاعات حرفه‌ای خود ضعیف عمل کرده‌اند، بلکه راه‌های صحیح بروز رسانی اطلاعات حرفه‌ای را نیز به درستی نمی‌دانند.
مهارت‌های لازم برای کتابداران در محیط دیجیتالی عبارت است از:
-
- سواد عملکردی: توان رمزگشایی معانی و شرح عقاید در یک سلسله وسایل ارتباطی و انواع مواد دیداری و شنیداری؛
-
- سواد علمی: درک جنبه‌های نظری و عملی حرفه کتابداری؛
-
- سواد فناورانه: توانایی بکارگیری فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی صحیح از طریق فناوریهای اطلاعاتی در ارائه خدمات؛
-
- سواد فرهنگی: درک و فهم ارزش‌ها و تفاوت میان فرهنگهای مختلف؛
-
- آگاهی جهانی: درک و شناخت اینکه چگونه ملتهای مختلف با فرهنگهای متفاوت باهم در ارتباط هستند (وب‌سایت دانش شناسی،۱۳۹۳).
امروزه، دانش به عنوان یک دارایی سازمانی و ملی مورد توجه اقتصاددانان و متصدیان حوزه اقتصاد و مدیریت قرار گرفته است (حسن‌زاده، ۱۳۸۹، ص۱۰۹). کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی، مرکز اطلاعات خوانده می‌شوند و به عنوان مراکزی شناخته می‌شوند که دانش را مدیریت و دستیابی به آن را سهولت می‌بخشند و این در صورتی امکان‌پذیر است که بهبود همه‌جانبه کیفیت کارکنان کتابخانه و ارزش جایگاه انسان، از اهداف مهم مدیریت دانش در کتابخانه‌ها باشد (تاج آبادی و کریمی، ص۱۹).
همان طور که پیتمن و وینسنت (۱۳۹۲) اظهار می‌نمایند: «آنچه وضعیت را پیچیده تر می کند این است که بین مجموعه مهارت های سنتی کتابدار و مهارت های عمومی تری که برای برآوردن نیازهای جامعه لازم اند، نوعی تقابل وجود دارد». در واقع، در کنار تحولات و پیشرفت‌های فناوری که در جامعه رخ می‌دهد، کتابداران نیز باید با این تحولات همگام بوده و مهارت‌های لازم در این زمینه را کسب نموده تا بتوانند خدمات شایسته‌ای به جامعه‌ای که به آن تعلق دارند، ارائه بدهند.
طبق قانون پنجم رانگاناتان، کتابخانه انداموارهای زنده و پویاست. بر اساس این اصل، اگر کتابخانه عمومی در پی آن است که به عنوان قلب تپنده جامعه، پویایی خود را حفظ و برای جامعه مفید واقع بشود، راهی به غیر از داشتن کتابدارانی آگاه، حرفه‌ای و دلسوز ندارد. آیا با پیشرفت فناوری که لحظه به لحظه در دنیای امروزی رخ می‌دهد کتابداران می‌توانند از این پیشرفت‌ها غافل و دانش آگاهی‌های خود را بروز نکنند و به ارائه خدمات به کاربران بپردازند؟ مسلماً جواب منفی است. برای مثال، چرا بانک‌های امروزی نسبت به بانک‌های چند دهه قبل پیشرفت کرده‌اند و تقریباً می‌توان گفت که فردی در جامعه وجود ندارد که در یکی از بانک‌های کشور حساب نداشته باشد. آیا برخی از بانک‌ها با ارائه خدماتی نظیر آنچه که در دهههای گذشته انجام می‌دادند، می‌توانستند به این موفقیت دست یایند و با سایر بانک‌هایی که از فناوریهای امروزی استفاده می‌کنند، به رقابت بپردازند؟ دراین‌باره هم جواب یکی است، نه.
بنابراین کتابخانه‌ها که امروزه مرکز اطلاعات نامیده می‌شوند، در صورتی می‌توانند به خدمات اطلاع‌رسانی و در یک نگاه آرمانی، به مدیریت اطلاعات و دانش بپردازند که از کارمندانی حرفه‌ای و آگاه برخوردار باشند.
۲ – ۲۱ مدل مفهومی پژوهش
در این قسمت مدل مفهومی پژوهش را می‌آوریم که توسط کارگروهی بنام «دی سی رام[۵۵]» با عنوان «کتابخانه برای همه[۵۶]» انجام شده است. این کارگروه به بررسی موانع پیش روی مردم در تلاش برای استفاده از کتابخانه پرداختند که نتایج حاصل از پژوهش آن‌ها به صورت مدلی که با اندکی تغییر توسط محقق اعمال شده است و در نمودار زیر قابل مشاهده است.
۱- خدماتی که کتابخانه ها ارائه می دهند:
الف) اینترنت
ب) اطلاعرسانیو تبلیغات خدمات کتابخانه
ج) امکان سفارش منابع مورد نیاز توسط خود اعضاء
۲- نحوه مدیریت کتابخانه:
الف) میزان امانت منابع کتابخانه
ب) تعداد امانت منابع کتابخانه
ج) ساعات باز بودن کتابخانه
د) شیفت کاری کتابخانه
ه) جریمههای دیرکرد منابع
و) عدم امانت برخی از منابع کتابخانه (مانند کتب مرجع)
ی) امکانات رفاهی
-
- موقعیت کتابخانه
-
- فاصله تا کتابخانه
ویژگیهای کتابداران:
