دنیای ما، دنیایی، پر از جاذبه ها و شگفتی هاست.کشورهای مختلف با فرهنگ های متفاوت، با طبیعت رنگارنگ و متنوع با آداب و رسوم و ابنیه گوناگون، با شهرهای بزرگ و کوچک،مردمان دیگر کشورها را به میهمانی خود فرا می خوانند و این آغازی بر گردشگری است. گردشگری، پدیده ای با قدمت زیاد است، اما امروزه اشکال آن دستخوش تغییرات و تغییر فراوانی شده و به صورت سیستماتیک و همراه با قوانین خاص خود شکل گرفته است. صنعتی که پس از الکترونیک و خودرو سازی سومین صنعت درآمد زای دنیا محسوب می شود و تمامی کشورهای توسعه یافته و یا آن دسته که تمایل زیادی جهت فراهم اوردن زمینه ای برای کشور خود دارند تلاش روز افزونی جهت بالا بردن و جلوه بخشی هر چه بیشتر به مواهب طبیعی، فرهنگی و تاریخی مملکت خود دارند و بهره وری تفرجی همراه با حفظ منابع در انها مورد نظر است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

گردشگری به توسعه فرهنگی و سیاسی، اقتصادی یاری می دهد و موجب اشتغال زایی و درآمد زایی است. صلح ودوستی بین کشورها را فراهم می سازد و موجب بالا رفتن سطح دانش و آگاهی انسان است.آنچه در توسعه گردشگری در کشور ما در رابطه با جاذبه های گردشگری اعم ازمذهبی، فرهنگی، تاریخی و نظایر آن حائز اهمیت است، آماده سازی برای استفاده گردشگرو بازدید از آن است. چنین امکانات و تسهیلاتی زمانی فراهم می شود که خدمات جنبی و زمینه ساز فعالیت های گردشگری فراهم گردد این گونه خدمات شامل: تاسیسات پذیرایی، اقامتی و راهای دسترسی به جاذبه های گردشگری است.
اما برای توسعه گردشگری مهمترین عامل جاذبه ها هستند که انواع گردشگری بر اساس آن ها شکل می گیرد که ممکن است از انواع جاذبه های طبیعی و انسانی با شاخه های مختلف باشند و مکان هایی که انواع جاذبه ها را دارد توانایی زیادی هم دارد و میتواند در گردشگری موفق باشد.
شهرستان فومن در استان گیلان دارای جاذبه های مختلف طبیعی و انسانی است که از جاذبه های انسانی آن جاذبه های فرهنگی خیلی مهم هستند و می توانند باعث رونق گردشگری شوند که موضوع این پایان نامه در پنج فصل به شرح زیر است:
در فصل اول طرح تحقیق آورده شده است. در فصل دوم به پییشینه تحقیق و مبانی نظری پرداخته شده است. در فصل موجود ویژگی های طبیعی و انسانی شهرستان فومن معرفی شده است. در فصل چهارم به گردشگری در فومن پرداخته شده و با معرفی جاذبه های فرهنگی شهرستان و با استناد به نظرات کارشناسان و مسئولین و گردشگران برای رونق گردشگری فرهنگی راهکار ارائه شده و در فصل پنجم با جمع بندی مطالب، آزمون فرضیه ها انجام شده است.

۱-۲- بیان مساله

گردشگری فرهنگی نمونه ای از انواع گردشگری است تنوع شاخه های گردشگری فرهنگی در کشورمان علاوه براین که بستر ورونق هرچه بیشتر صنعت گردشگری می باشد باعث به وجود آمدن رخدادهای گوناگون فرهنگی نیز می گردد به گونه ای که نمی توان این پدیده را از صحنه معادلات وتعاملات فرهنگی مردم کشورها با یکدیگر حذف نمود. بخشی از محیط توسط انسانها که رفتار آنها ناشی از آداب ورسوم وارزشهای بومی-فرهنگی ومذهبی شان است دستخوش تغییراتی می گردد و چشم اندازهای ویژ ای را پدید می آورد که در قالب جغرافیای فرهنگی از آن یاد می شود وبازدید گردشگران از این جاذبه ها موجب تعامل فرهنگ دولتها وملتها شده واین روند به حفظ صلح وامنیت جهانی یاری می رساند.
شهرستان فومن یکی از شهرهای استان گیلان می باشدکه دارای دوشهر به نامهای فومن و ماسوله ودو بخش به نامهای مرکزی وسردار جنگل وشش دهستان به نامهای آلیان، رودپیش، سردارجنگ، گشت، گوراب پس لولمان و۱۵۵ پارچه آبادی در جلگه، پایکه و کوهستان است. این شهرستان مانند سایر شهرهای استان گیلان دارای آداب و رسوم وسنن جاذبه های گردشگری متعددی است که از جمله می توان به صنایع دستی و عروسکهای بافتنی و چموش دوزی و چاروق دوزی شهرک ماسوله، مجموعه گردشگریوتاریخی قلعه رودخان وشهرک ماسوله، پارک مجسمه ها، جنگل ها ومراتع سبز اطراف، تالاب خطیب سرگوراب وکهنه گوراب، غار فوشه وهمینطور زیارتگاه ها واماکن مذهبی نظیر بقعه سبزقبا، بقعه امامزاده میرزا، بقاع پیرجلودار وآقامیرسرای، بقعه عون بن علی وامامزاده هاشم وامامزاده ابراهیم اشاره کرد که در این میان جاذبه های گردشگری فرهنگی از اهمیت ویژه ای برخوردارند. به نظر می رسد که هم اکنون در شهرستان فومن علیرغم تنوع جاذبه های فرهنگی و علیرغم اینکه گردشگری فرهنگی در جریان است ولی گردشگری فرهنگی با توجه به جاذبه ها می تواند از رونق بیشتری بر خوردار گردد بر این اساس لازم است که اقدام لازم برای در این زمینه مانند معرفی و برنامه ریزی گردشگری صورت گیرد که در این پایان نامه به آن پرداخته شده است. پرسش اصلی این تحقیق این است که چگونه می توان گردشگری فرهنگی را در ماسوله رونق داد.

۱-۳- اهداف تحقیق

هدف اصلی تحقیق، تحلیل و برنامه ریزی گردشگری فرهنگی در شهرستان فومن است. اهداف جزئی تحقیق عبارتند از:
۱- معرفی پتانسیل ها و جاذبه های توریسم فرهنگی شهرستان فومن
۲- سنجش دیدگاه گردشگران نسبت به موضوع گردشگری فرهنگی فومن
۳- ارائه راهکار جهت ماندگاری بیشتر توریست در منطقه

۱-۴- پرسش های تحقیق:

برای دستیاب به اهداف تحقیق، پاسخگویی به پرسشهای زیر ضروری است:
۱- آیا شهرستان فومن جاذبه های لازم برای رونق گردشگری فرهنگی را دارد.
۲- آیا شهرستان فومن امکانات و خدمات مناسب برای توسعه گردشگری فرهنگی را دارد.

۱-۵- فرضیه های تحقیق

با توجه به اهداف و پرسش های تحقیق، دو فرضیه برای این تحقیق در نظر گرفته شده است:
۱- جاذبه های فرهنگی مهم ترین انگیزه برای گردشگران ورودی به شهرستان فومن است .
۲- شهرستان فومن فاقد امکانات و خدمات اقامتی و پذیرایی مناسب برای رونق گردشگری است.

۱-۶- واژه ها و مفاهیم

- تحلیل: مفهوم اصطلاح «تحلیل» در کاربرد علمی آن متفاوت از معنای لغوی است. تحلیل از نظر لغوی به معنای حلال کردن، رواشمردن، حل کردن، گشودن و … است (عمید، ۱۳۸۰: ۳۷۸) در حالیکه در کاربرد علمی، بیشتر کشف روابط علت و معلولی پدیده‎ها مد نظر است. «تحلیل میسر ساختن روابط میان پدیده‎ها است و پژوهشگر را به درک شیوه‎های سازمان‎ بندی در فضا هدایت می‎کند (دولفوس، ۱۳۷۰: ۸). تحلیل نوعی رویکرد در مطالعات جغرافیایی است که مطابق آن تنوع مکانی- فضایی پدیده‎ها بررسی می‎شود (سعیدی و حسینی حاصل، ۱۳۸۸: ۲۱). در این پژوهش منظور از تحلیل بررسی وضعیت گردشگری فرهنگی در شهرستان فومن است.
- برنامه‎ ریزی: از برنامه‎ ریزی در منابع مختلف، تعاریف گوناگون ولی مشابه ارائه شده است که در اکثر آن‎ها به ویژگی‎های مشترکی برای برنامه‎ ریزی ارائه شده است. در تعریفی از برنامه‎ ریزی چنین آمده است: «برنامه‎ ریزی عبارت از یک فرایند آگاهانه است که به منظور دستیابی به اهداف معین و مشخص، انجام یک سلسله اقدامات و فعالیت‎های مرتبط به یکدیگر را در آینده پیش‎بینی می‎کند (معصومی اشکوری، ۱۳۸۵: ۳۳) و در موردی دیگر برنامه‎ ریزی نوعی تفکر در باره‎ی مسائل اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و کالبدی که جهت‎نگری و آینده‎نگری به صورت عملی در روابط، اهداف و تصمیمات همه جانبه را دارا بوده و به شدت در زمینه‎ی خط مشی و برنامه از جامعیت برخوردار می‎باشد؛ تعریف می‎گردد (زیاری، ۱۳۸۳: ۱۰ و ۱۱).
- فرهنگ: فرهنگ به کلیت آنچه انسان تجربه کرده یا فرا گرفته اشاره دارد، فرهنگ به ویژگی های انتقال یافته اجتماعی و الگوهای رفتاری مشخصی که به یک گروه اجتماعی خاص تعلق دارد، مانند کانادایی ها و یا ژپنی ها مرتبط است. تیلور اغلب تعاریفی را ارائه می کند که فرهنگ را بعنوان مجموعه ای کلی شامل دانش، عقاید، هنر، اخلاق، قانون، سنت ها و هر توانایی و عادتی دیگر که انسان به عنوان عضوی از یک اجتماع کسب می کند معنا می کند (جورج، ۱۳۹۱، ص۱۶۲ و ۱۶۳) گی روشه ـ استاد دانشگاه مونترال کانادا ـ با بهره گرفتن از تعریف تایلور و محققان دیگر فرهنگ را اینگونه تعریف می کند: فرهنگ مجموعه بهم پیوسته ای از شیوه های تفکر احساس و عمل است که کم و بیش مشخص است و توسط تعداد زیادی از افرادی فراگرفته می شود و بین آنها مشترک است و دو شیوه عینی و نمادین به کار گرفته می شود تا این اشخاص را به یک جمع خاص و متمایز مبدل سازد((www.aftabir.com
- گردشگری فرهنگی: فرهنگ و ابعاد مختلف آن یک بعد عمیق از گردشگری محسوب می شوند و چیزی که امروزه به آن به عنوان یک پدیده جدید نگریسته می شود تبدیل شدن فرهنگ به یک کالا در گردشگری است که در طی فرآیندهایی با ابعاد متنوع فرهنگی صورت می گیرد و به عنوان تحول در ساختارهای اجتماعی و شیوه زندگی در نظر گرفته می شود که در این زمینه فرهنگ به عنوان یک کالا به گردشگران عرضه می شود (جورج، ۱۳۹۱، ص۲۱)
گردشگری فرهنگی یکی از مهم ترین وسایل مبادلات فرهنگی ملت ها و در زمره مهم ترین ابزارهای گفتگوی بین فرهنگی است. این نوع گردشگری عموما بر روی جوامع سنتی تمرکز دارد که در آنها سنن متفاوت، شکل منحصر به فردی از هنر و الگوهای اجتماعی دارند و آنها را از دیگر فرهنگ ها متمایز می سازند (قدیری معصوم و همکاران،۱۳۹۰٫(
مقصود گردشگری فرهنگی آن بخش از جریان گردشگری است که به جذابیتهای فرهنگی خاص توجه می کند. این جنبه های جذابیت متفاوتند و شامل کارهای انجام شده، موزه ها، نمایشگاهها و از این قبیل چیزها می شود.در کشورهای توسعه یافته جذابیتهای فرهنگی شامل حوزه های هنری ، نمایش نامه ها، ارکسترها . سایر کارهای هنری و موسیقی می شود . مسافر به محل خاصی می رود تا از یک موزه مشهور، مثل پرادو در مادرید یا لوور در فرانسه دیدن نماید. یا در سالنی بنشیند که ارکستر سمفونی وین برنامه اجرا می کند .
گردشگری فرهنگی طبق اصول جهانی به ۲ نوع تقسیم می شود:  گردشگری نوع اول که دیدار از سایتهای ملموس مانند موزه ها، سایتهای تاریخی ، باستان شناسی ، معماری و … می شود و  گردشگری نوع دوم که شامل آثار میراثی ناملموس مانند آداب و رسوم، فرهنگ نوع معیشت و … جنبه های علمی مردم شناسی می باشد.
به ‌نظر کارشناسان، گردشگری فرهنگی عبارت است از: مسافرت افراد از محل سکونت خود به مکان‌هایی که جاذبۀ فرهنگی و تاریخی و یادمانی دارند. این جابه‌جایی به ‌قصدِ کسب اطلاعات و ارضای نیازهای فرهنگی انجام می‌شود (سقایی، وبلاگ شخصی^[۱])
فصـل دوم

مبـانـی نظـری تحـقیـق

۲-۱- پیشینه تحقیق

گردشگری فرهنگی به عنوان یکی از شاخه های مهم گردشگری موضوع در کتاب ها و مقاله های مختلفی مورد توجه قرار گرفته است که در ادامه به مواردی از آن ها اشاره شده است.
- تحقیقی با عنوان اکو توریسم منطقه قلعه رودخان با تاکید بر قابلیت ها و محدودیت ها اقلیمی توسط بذر پرست به صورت پایان نامه انجام شده است، که قابلیت های اقلیمی دره قلعه رودخان برای جذب گردشگر را تشریح کرده قابلیت های قلعه رود خان بیشتر در فصول گرم است و اکثر ماه های خرداد و تیر و مرداد وشهریور که در این ماه ها ارتفاعات دارای حرارت مناسب، رطوبت نسبی پایین تر نسبت به سایر ماه ها و ساعات افتابی بیشتر و وزش باد مطبوع و مناسب است.
- بردبار (۱۳۸۹) در پایان نامه کارشناس ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی توریسم، جایگاه توریسم فرهنگی- تاریخی در گیلان را بررسی کرده و راهکارهایی جهت توسعه این نوع گردشگری ارائه کرد و می نویسد که برای شناسایی، حفظ، حراست و معرفی هر چه بیشتر یادمان های تاریخی –فرهنگی گیلان لازم است تا ضمن جلوگیری از تخریب بیشتر، از گردشگر تاریخی-فرهنگی بعنوان یکی از فرصت ها و توانمندیها اصلی گیلان بهره برداری شود.
- کتاب گیلان جلداول- دوم و سوم که توسط انتشارات گروه پژوهشگران به سرپرستی ابراهیم اصلاح عربانی چاپ شده است اشاره کوتاهی به برخی از قابلیت‌های موجود در شهرستان فومن شده است که می توان از آن ها مقوله ی جاذبه گردشگری شهرستان فومن را گنجانید.
- مقاله ای تحت عنوان دژ قلعه رودخان یادمان باستانی –اکو لوژیکی ایران توسط دکتر بهمن رمضانی استاد یار دانشگاه ازاد اسلامی واحد رشت نوشته شده که در آن نگارنده به این نتیجه رسیده است: با توجه به قدمت تاریخی و گذشته ناشناخته این میراث فرهنگی و ملی این حوضه ایران زمین، بهره گیری از زمان مناسب آب و هوایی، تعطیلات تابستانه، گردشگری ناشی از آن می تواند نقش بالایی در اشتغال زایی و افزایش درآمد روستاییان این منطقه داشته باشد.
- کتاب راهنمای گردشگری استان گیلان که توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان تهیه و تدوین شده است. در بخشی از این کتاب جاذبه های گردشگری موجود در شهرستان فومن به صورت فهرست وار معرفی شده است.
- در طرح جامع شهر فومن که در سال ۱۳۸۶ به تصویب رسیده است، کاری از گروه مهندسین مشاور پویا نقش شهر وبنا، به سفارش سازمان مسکن و شهر سازی استان گیلان و تهیه و توان، قابلیت ها و محدودیت های شهرستان مزبور مورد برسی قرار گرفته است.
- بروشوری تحت عنوان جاذبه های تاریخی و فرهنگی، گردشگری استان گیلان که به وسیله میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان به زبان فارسی و انگلیسی به چاپ رسید که در قسمتی از آن جاذبه های گردشگری شهرستان فومن فهرست وار اشاره شده است.

۲-۲- مفهوم گردشگری

واژه گردشگری به فعالیتی اطلاق می شود که در زمان سفر گردشگران اتفاق می افتد. این واژه دربرگیرنده همه چیز از جمله اقامت درانجا، مسافرت، برنامه ریزی سفر، مسافرت به مکان مورد نظز و بازگشت می باشد.
گردشگر کسی است که به قصد تفریح، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه، تجارت، فرهنگ، آب وهوا، ورزش، دیدار خویشان به طور موقت نه به قصد اقامت دائم در زمانی نه کمتر از یک روز و نه بیش از یک سال به مکانی خارج از حوزه زندگی و کاری خود سفر می کند.(تولایی،۱۳۸۶:۱۸).
در واقع گردشگر از حرکت مردم برمی خیزد، پس حرکت و جابه جایی مبنای گردشگری است. از آن جا که ترک خانه و کاشانه و رفتن به جاهای دیگر منشا گردشگری است. این نوع فعالیت اصولا با فعالیتهای کار و اقامت همیشگی گردشگر تفاوت دارد. گردشگری یعنی مسافرت به منظور بهره برداری از مناظر زیبای کشور یا ناحیه، منطقه ای که مورد بازدید قرار می گیرد.(محلاتی،۱۳۸۰:۵۳).
گردش کردن یا رفتن در زبان فارسی و میان فارسی زبانان مفاهیم محدود زمانی و مکانی خود را دارد. بیرون رفتن ازخانه و یا محل کار برای مدتی کم، قدم زدن، خیابان رفتن و خلاصه در پیرامون محیط همیشگی زندگی و کار برای زمانی کوتاه مثلا چند ساعت است. و نه به معنی مسافرت کردن، در فرهنگ فارسی معین گردشگر به معنی :حرکت دورانی، تحول گردیدن، دور زدن حرکت و … گردش کردن به معنای تفریح کردن و گشت کردن و … (معین، ۱۳۷۲،۳۲۴۰:جلد ۳).
در حال حاضر گردشگری، در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجارت دنیاست. بسیاری از سیاست گذاران و برنامه ریزان توسعه از صنعت گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار یاد می کنند. رشد صنعت گردشگری تاثیرات چند جانبه ای در کشورها به دنبال دارد برقراری توان و تعادل در وضعیت پرداخت ها، افزایش درآمدها و ایجاد فرصت های شغلی از پیامدهای این صنعت به شمار می آید.(سرابی و دیگران:۱۳۸۹: ۶۹).
یکی از ارکان توسعه گردشگری، تقاضا برای ان است که از ساختار پیچیده ای برخوردار است؛ زیرا کاهش و افزایش سهم یک کشور از درآمدهای گردشگری جهانی به عواملی بستگی دارد که با توجه به مسائل اجرایی واداری، سطح اطلاعات و نوع کشور می تواند متفاوت باشد. ایران با توجه به امتیازات فراوانی که از نظر جاذبه های طبیعی، تنوع اب و هوایی، تاریخ و تمدن کهن، آثار باستانی و مذهبی، صنایع دستی که دارد از قابلیت‌های زیادی برای تبدیل شدن به قطب گردشگری از عایدیهای صنعت گردشگری جهان بسیار ناچیز است.( تقوی، قلی پور ،۱۳۸۸: ۱۵۸).
هم اکنون گردشگری به عنوان یک بخش به هم امیخته اقتصادی -اجتماعی نگریسته می شود.unwto به همران کارگذاران دیگر از طریق کمیسیون آمار ملل متحد، به منظور محاسبه سهم اقتصادی گردشگری در حساب های ملی و منطقه ای، تغییراتی در روش محاسبه ملی پیشنهاد کرده اند. تا واحدی برای گردشگری در حساب های ملی و منطقه ای، تغییراتی در روش محاسبات ملی، جداسازی بخش گردشگری، تولید ناخالص داخلی و اهمیت اقتصادی کار را آسان تر میسازد.(بروجنی،۱۳۸۹،۲۴).

۲-۳- انواع گردشگری